De moorddadige regimes van Stalin, Mao en Pol Pot waren funest voor zijn reputatie, maar de laatste tijd hoor je steeds vaker dat de ideeën van Karl Marx juist nu goed bruikbaar zijn. ‘Bij elke crisis zal er naar Marx worden verwezen.’
VPRO-Gids, coverstory, lees hier
Vijf jaar na de publicatie van zijn boek bekijkt Rutger Bregman hoe het ervoor staat met het basisinkomen. Veel is er nog niet veranderd, maar toch houdt Bregman hoop. ‘Ideeën over wat waardevol en wat minder waardevol werk is, zullen vanzelf gaan schuiven.’
Artikel in de VPRO-Gids, te lezen via Blendle.
Vroeger was alles beter, zelfs de toekomst. Van ZZP’ers en gepayrollde flexwerkers had nog niemand gehoord. Je had werkgevers, en je had werknemers, en die laatsten werkten een leven lang voor dezelfde baas; een leven lang vakantiegeld en verzekerd tegen ziekte en ander malheur; een leven lang vooruitzicht op een waardevast pensioen. Zo was het, en dat het zo was, was vanzelfsprekend.
Verschenen in de VPRO-Gids naar aanleiding van de documentaire Heute jung - morgen arm - Was wird aus unserer Rente?
Lees hier: de-zzpe28099er-en-het-spookbeeld-van-de-ouderdomsarmoede
Terwijl Norbert Klein, zelf vrijgemaakte van 50Plus, zich – toch gedurfd – het eerste exemplaar laat overhandigen van een boek getiteld Zetelroof, rijdt Thierry Baudet naar Amsterdam. Een schokkerig filmpje van de rit wordt op Facebook geplaatst. Gezeten op de achterbank vertelt Baudet dat hij een kort geding heeft aangespannen tegen de NOS teneinde deelname aan een debat af te dwingen. De nummer twee op de lijst, Theo Hiddema zit naast hem. Hij oogt afwezig, alsof hij, na ergens in de jaren vijftig met pak en al te zijn ingevroren, zojuist door Baudet is ontdooid. ‘Zo is het maar net, zo is het maar net,’ schrikt Hiddema op zodra Baudet is uitgesproken. Baudet moet lachen.
Het is een van de oudste televisieprogramma’s bij de Publieke Omroep: 2028de Zendtijd voor politieke partijen. In de komende verkiezingsweken zullen er weer heel wat spotjes voorbijkomen, moderne social media-tijden of niet.
Gedurende het hele jaar, alle werkdagen om 12.57 en 17.57 uur op NPO 1, voorafgaand aan het Journaal, krijgen de partijen die een zetel hebben in Tweede en/of Eerste Kamer – tussentijdse afsplitsingen uitgezonderd – drie minuten om de kijker te informeren over wat ze zoal bezig houdt. Zo is het in de komkommertijd tussen verkiezingen tenminste, want breekt de verkiezingstijd aan, dan zijn de uitzendingen plotseling op alle zenders, op elk moment van de dag, en mogen ook de nieuwe partijen op het stembiljet meedoen.
Eerste deel van een tweeluik over de ‘plaspauzefilmpjes’ in verkiezingstijd. Coverstory VPRO-Gids. hier te lezen.
Een Griek is een luie, onbetrouwbare, ondankbare, corrupte, gewelddadige, onbeschofte, racistische, belasting-ontduikende, rotzooi trappende vandaal… die nog bij zijn moeder woont – ‘Het is wat je overal kunt lezen. Dus het moet wel waar zijn.’ In de animatiefilmpjes die het Griekse Omikron op YouTube publiceerde en inmiddels 250.000 keer werden bekeken, is hoofdpersoon Alex een jong ventje dat van fietsen houdt en droomt dat hij ooit op een dag de wereld rondreist. Een doodgewone aardige jongen, zegt de voice-over, ‘ware het niet dat Alex Grieks is en Lazy Alex zich de hele tijd tegen al die vooroordelen moet verweren.’
Documentairemaker Floris-Jan van Luyn reisde voor Tegenlicht door Griekenland op zoek naar verhalen achter het overheersende beeld van hel en verdoemenis, en een groepje Griekse activisten luisterend naar de naam Omikron begon een humoristische campagne om het eenzijdige beeld van de luie Griek te bestrijden.
Recent verscheen bij Atlas/Contact mijn vertaling van Dentro do Segredo van de Portugese romancier-dichter-muzikant José Luís Peixoto. In Achter gesloten grenzen doet Peixoto verslag van een reis die hij door Noord-Korea maakte.
‘Het was bijzonder dat een romanschrijver toestemming kreeg om het eeuwfeest van de geboorte van de grote Noord-Koreaanse roerganger Kim Il-Sung te bezoeken. En al helemaal dat hij de kans kreeg om er te reizen. Een schrijver met verbeelding in een land waar verbeelding verboden is, kan dat wel goed gaan?
Het leverde een uniek boek op: In Achter gesloten grenzen beschrijft José Luis Peixoto een wereld die geen westerling kent, waar mensen geloven dat de Grote Leider de zon kan laten schijnen, waar alle restaurants leeg zijn en waar hij geen stap kan zetten zonder zijn reisbegeleidster Kim. Niet alleen dankzij haar is het een spannende reis: mag hij zijn foto’s houden? Wordt zijn exemplaar van Don Quichot ingenomen? Glimlacht hij wel op de juiste manier naar de grenswacht? En dan, tijdens het grote feest, gebeurt er iets bijzonders en komt zijn reis tot een onverwacht slot. Een rijk boek.’
Hier te koop
Lang zorgde de Nederlands-Portugese schrijver José Rentes de Carvalho voor het beeld van Portugal in Nederland. Tienduizenden Nederlanders gingen met zijn reisgidsen op pad en lazen zijn romans. Maar in zijn eigen Portugal wisten weinigen van zijn bestaan. Tot voor kort.
Want terwijl Portugal economisch steeds dieper wegzakt, heeft het Rentes de Carvalho op zijn 82e plotseling als een van haar grootste schrijvers omarmd. Samen met de schrijver ga ik op zoek naar het verdriet van Portugal: in het café, langs lege snelwegen, bij een sinds lang gesloten ijzermijn. Een documentaire over bittere vaderlandsliefde, over roem en vergankelijkheid: van boeken, van mensen, van landen.
© foto: Hans van Wetering
Zie ook het artikel dat ik over de documentaire schreef in de VPRO-Gids.
Crowdfunding is hip. Had tot een paar jaar geleden vrijwel niemand van het begrip gehoord, inmiddels kun je geen krant opslaan of er staat wel iets over in. Voor wie het desondanks gemist heeft; crowdfunding is financiering van een artistiek project – een film, een CD of een boek - , maar ook van journalistieke projecten en zelfs verkiezingscampagnes (40% van Obama’s campagne werd op deze wijze gefinancierd) door een grote groep kleine, meest anonieme ‘donateurs’. Het internet speelt hierbij een sleutelrol. Op Amerikaanse sites als Kickstarter (film, dans, theater), Indiegogo (film, literatuur, games) en Spot.us (journalistiek) kan worden ingetekend op een keur aan projecten. Ook in Nederland heeft crowdfunding inmiddels voet aan de grond gekregen. Dat het ook voor opmerkelijke resultaten kan zorgen, bewijzen fotograaf Rob Hornstra en journalist/documentairemaker Arnold van Bruggen met hun The Sochi Project. Gefinancierd door een groot aantal (kleine) donateurs reizen Hornstra en Van Bruggen twee keer per jaar af naar de Kaukasus om de veranderingen te documenteren in het subtropische Russische stadje Sochi waar in 2014 de Olympische winterspelen zullen worden gehouden. Via de website van het project kunnen geïnteresseerden de voortgang van het project volgen. Hier zijn tussentijdse reisverslagen te lezen, foto’s en filmpjes te zien, en wordt de bezoeker via tweets op de hoogte gebracht van de allerlaatste gebeurtenissen en publicaties. De publicaties die het project voorbracht – onlangs verscheen het prachtige Empty Land, Promised Land, Forbidden Land’; een verslag van vier jaar reizen door Abchazië - won al een aantal prijzen, waaronder eind januari De Canonprijs voor vernieuwende fotojournalistiek in de zilveren camera competitie. Hoe kwamen ze er eigenlijk toe om hun project op deze manier te financieren?
© foto: Hans van Wetering
Coverstory deze week in de VPRO-Gids: duurzaam vakantievieren is hot, maar bestaat zoiets eigenlijk wel, of heeft de reisbranche gewoon goed opgelet waar het geld te halen is?
‘Het is de traditionele opening van het vakantieseizoen; de jaarlijkse Vakantiebeurs in Utrecht. Elk jaar weer schuifelen vele duizenden langs de standjes van touroperators en verkeersbureaus om des avonds met tassen vol folders huiswaarts te keren, waarna het grote piekeren een aanvang kan nemen. Want niet alleen is het aantal potentiele vakantiebestemmingen zo langzamerhand gekmakend, ook wordt de vakantieganger de laatste jaren steeds nadrukkelijker geconfronteerd met de vraag of zijn vakantiewens wel verantwoord en, ja daar is het woord, duurzaam genoeg is. Natuurlijk, overwegingen ten aanzien van prijs, weer en accomodatie spelen vooralsnog een grotere rol in de eindoverweging, maar toch zegt inmiddels meer dan de helft van de Nederlanders dat milieu en lokale leefomstandigheden in hun vakantiekeuze ook belangrijk zijn. Tegelijkertijd is de zogeheten carbonfootprint (CO2-last) van de Nederlandse vakanties de laatste jaren almaar groter geworden, vooral door toename van de gemiddelde reisafstand (tussen 2002 en 2008 alleen al + 33%) - inmiddels maken vakanties zo’n 9% van de totale CO2-emissie van de Nederlandse economie uit (bron: themarapport ‘Reizen op grote voet’, 2008). Kan de gewetensbezwaarde, milieubewuste vakantieganger nog wel met goed fatsoen op vakantie; zijn er nog plekken en reismodi die hem niet met schuld overladen? Of rest hem op termijn misschien niets dan de wandelschoenen om te binden en zich met tegenstribbelend kroost aan het begin van het Pieterpad op te stellen?’